Άρθρο της Νατάσας Γκαρά, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Έβρου Αν. Τομεάρχης Ψηφιακής Πολιτικής, Ενημέρωσης & Επικοινωνίας
Τις τελευταίες δεκαετίες η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δημογραφική συρρίκνωση και γήρανση του πληθυσμού της, γεγονός που συχνά τοποθετεί το «δημογραφικό» στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Δυστυχώς, όμως, υπό τη μορφή διατύπωσης γενικόλογων διαπιστώσεων, και όχι υπό την ανάγκη εξεύρεσης λύσεων και εφαρμογής συγκεκριμένων πολιτικών για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Το «δημογραφικό» δεν αποτελεί ιδιαιτερότητα μόνο για τη χώρα μας, καθώς υψηλή υπογεννητικότητα και σημαντικές εκροές πληθυσμού προς τρίτες χώρες συναντά κανείς και σε άλλα κράτη του ευρωπαϊκού νότου ή της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης. Αντιθέτως, «ελληνική ιδιαιτερότητα» αποτέλεσε το μοντέλο στρεβλής ανάπτυξης που ακολούθησαν επί δεκαετίες ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, με δραματικό αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της περιφέρειας, των αγροτικών και ημιαστικών περιοχών από μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Με την αντίστοιχη υπερσυγκέντρωσή του στα αστικά κέντρα.
Περιοχές όπως ο Έβρος και η Θράκη, βρέθηκαν και συνεχίζουν να βρίσκονται «στο επίκεντρο» και των δύο αυτών δυσμενών εξελίξεων. Με την εφαρμογή του «Καλλικράτη», τις συγχωνεύσεις Δήμων, τη μεταφορά ή το κλείσιμο υπηρεσιών, τη μετακίνηση εργαζομένων, να επιδεινώνουν έτι περαιτέρω την κατάσταση στην περιοχή. Η πρόσφατη οικονομική κρίση του 2010, η χρεωκοπία της χώρας, με ευθύνη του άλλοτε «κραταιού» δικομματισμού γαλάζιων και πράσινων, τα Μνημόνια, ήρθαν να επιταχύνουν τη δημογραφική συρρίκνωση, δημιουργώντας ένα νέο κύμα φυγής προς το εξωτερικό, ιδιαίτερα νέων επιστημόνων.
Σήμερα, και με τη χώρα απαλλαγμένη από τα Μνημόνια, λόγω του κυβερνητικού έργου του ΣΥΡΙΖΑ την τετραετία 2015-2019, είμαστε υποχρεωμένοι να βρούμε και να εφαρμόσουμε εκείνες τις ενεργητικές πολιτικές που θα αντιστρέψουν αυτές τις αρνητικές τάσεις. Πολιτικές που δεν θα προσεγγίσουν το δημογραφικό «επιδερμικά» και σε επίπεδο διακηρύξεων, αλλά θα επιχειρήσουν να επουλώσουν τις τεράστιες πληγές που έχουν ανοίξει. Ήδη επιστήμονες που μελετούν τα δημογραφικά δεδομένα και κάνουν προβολές στο μέλλον, προειδοποιούν για πιθανή μείωση του γενικού πληθυσμού της χώρας μας κατά 2,5 εκατ. έως το 2050 (σε σχέση με τον πληθυσμό που καταγράφηκε το 2015).
Τι χρειάζεται να γίνει
Η βασική παραδοχή για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος, είναι πως η δημογραφική πολιτική είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη συνολικότερη αναπτυξιακή, οικονομική και κοινωνική πολιτική, με στοχευμένες παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της απασχόλησης, τη στήριξη της οικογένειας, τη μητρότητα-γονεϊκότητα, την ισότητα των φύλων, τις πολιτικές για το παιδί.
Για παράδειγμα δεν νοείται η σημερινή κυβέρνηση να μιλά για «θωράκιση του Έβρου» και την ίδια στιγμή να υποβαθμίζει τις δομές Παιδείας, Υγείας και δημόσιες υπηρεσίες, να οδηγεί σε κλείσιμο πανεπιστημιακά τμήματα με την εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Δεν νοείται να μιλάμε σήμερα για «δημογραφική ανασυγκρότηση» του Έβρου, δίχως την ενίσχυση και αναβάθμιση των δομών Υγείας και Εκπαίδευσης – όλων των βαθμίδων και ιδιαίτερα των Πανεπιστημιακών Τμημάτων – σε αυτόν.
Ταυτόχρονα, θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως η επιδοματική στήριξη είναι αναγκαία, αλλά δεν επαρκεί από μόνη της. Αυτό σημαίνει ότι οι επιδοματικές πολιτικές θα πρέπει να συνοδεύονται και από πολιτικές για την εναρμόνιση οικογενειακής και εργασιακής ζωής. Με «δικλείδες ασφαλείας» για την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση απώλειας εργασίας ή απέναντι στον κίνδυνο φτωχοποίησης των νοικοκυριών. Να συνοδεύονται από πολιτικές για την εξάλειψη των έμφυλων ανισοτήτων και διακρίσεων και στην αγορά εργασίας και στον οικογενειακό βίο, ώστε να στηρίζεται και η γονεϊκότητα.
Για τη δημογραφική ανασυγκρότηση του Έβρου και της Θράκης και την αναχαίτιση της δημογραφικής συρρίκνωσης και γήρανσης, ιδιαίτερα στον βόρειο Έβρο απαιτείται:
- 1.Βελτίωση της ελκυστικότητας της Θράκης ως ικανοποιητικού προορισμού για κατοίκηση και επιχειρηματική δραστηριότητα – Μετάβαση σε ένα νέο παράδειγμα οικονομικής ανάπτυξης της Θράκης με έμφαση στην «οικονομία της γνώσης»
2.Ενίσχυση της απασχόλησης με ενεργητικές πολιτικές – Καταπολέμηση της ανεργίας καθώς και του κινδύνου φτώχειας με στόχευση στις άνεργες γυναίκες, στους νέους και στις νέες – Υλοποίηση θετικών μέτρων και πολιτικών για την ανάσχεση της φυγής του επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας (brain drain)
3.Εξάλειψη της ενεργειακής φτώχειας, ανάταση της βιομηχανίας, ενίσχυση των συνεργατικών σχημάτων, αναδιάρθρωση της γεωργικής καλλιέργειας και ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα – Παροχή φορολογικών και επενδυτικών κινήτρων
4.Βελτίωση της καθημερινότητας στην περιοχή μέσω της αναβάθμισης των Δημόσιων Δομών Υγείας (Κέντρα Υγείας, Πολυδύναμα & Περιφερειακά Ιατρεία κλπ) και των Δομών Εκπαίδευσης (Σχολεία, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα & Σχολές) – Δημιουργία ειδικών κέντρων παροχής ιατρικής βοήθειας και κοινωνικής υποστήριξης για οικογένειες με παιδιά με αναπηρίες ή σοβαρές ασθένειες σε επίπεδο Περιφέρειας
- 5.Σχέδιο στήριξης της νέας γενιάς: α) διευκολύνσεις με χαμηλότοκα δάνεια για την απόκτηση πρώτης κατοικίας ή την επιδότηση ενοικίου για τα νέα ζευγάρια, β) προώθηση προγραμμάτων επιδότησης για απόκτηση πρώτης κατοικίας για όσους επιλέγουν να εγκατασταθούν σε Δήμους του βόρειου Έβρου, γ) στήριξη και εργασιακές διευκολύνσεις σε εργαζόμενους γονείς δ) προγράμματα ιατρικής φροντίδας και υποστήριξης της γονιμοποίησης, ε) δημιουργία σύγχρονων υποδομών και υπηρεσιών φύλαξης και απασχόλησης των παιδιών, χώροι ψυχαγωγίας, πολιτισμού, αθλητισμού
- 6.Επέκταση των δομών στήριξης της οικογένειας από τους ΟΤΑ με τη δημιουργία νέων παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, και ενίσχυση του αριθμού και του ρόλου των Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΔΑΠ)
- 7. Ανάδειξη πρωτοβουλιών για την «αναζωογόνηση της υπαίθρου» – Διασφάλιση ικανοποιητικής ποιότητας ζωής και στις ημιαστικές περιοχές – Μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό των νομών της Θράκης
- 8. Ενίσχυση των πολιτιστικών και αθλητικών υποδομών, δομών και δράσεων
9.Προώθηση της κοινωνικής συνοχής και εξάλειψη των φαινομένων κοινωνικής περιθωριοποίησης και φτώχειας – Βελτίωση των φυσικών, ψηφιακών και κοινωνικών υποδομών, των μεταφορών και των πολιτικών για την οδική ασφάλεια
10.Εφαρμογή πολιτικών υγιούς και ενεργούς γήρανσης, ανάπτυξη της προληπτικής ιατρικής και εξειδικευμένων υπηρεσιών υγείας για ηλικιωμένους/νες και υπερήλικες – Σύγχρονα γηροκομεία κσι επέκταση των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ) και του «Βοήθεια στο Σπίτι»
Για να υλοποιηθούν όλα τα παραπάνω απαιτείται η δημιουργία οριζόντιων επιτελικών δομών για την παρακολούθηση των σχεδιαζόμενων και εφαρμοζόμενων πολιτικών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Κοινώς, απαιτείται η δημιουργία επιτελικής δομής σε επίπεδο κεντρικής Διοίκησης, η οποία θα είναι αρμόδια για τον σχεδιασμό, τον διατομεακό συντονισμό, την παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων και των αποτελεσμάτων που έχουν οι ρυθμίσεις, οι νόμοι και οι πολιτικές που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος στην χώρα. Προφανώς, απαιτείται και πολιτική πρωτοβουλία και σχεδιασμός.
Χρόνος για χάσιμο δεν υπάρχει.
