Ήταν 19 Οκτωβρίου 1912, όταν τρία θωρηκτά του ελληνικού στόλου αγκυροβόλησαν ανοιχτά του όρμου της Καμαριώτισσας και ένα άγημα πεζοναυτών αποβιβάστηκε στο νησί. Με παραλήρημα χαράς και ψέλνοντας αναστάσιμους ύμνους υποδέχθηκαν οι Σαμοθρακίτες τους Έλληνες στρατιώτες.
Η Σαμοθράκη, μετά από 458 χρόνια στυγνής σκλαβιάς, απελευθερώνεται από τον ένδοξο ελληνικό στόλο στις 19 Οκτωβρίου 1912.
Η Σαμοθράκη ήταν από τα νησιά τα οποία πλήρωσαν βαρύτατο τίμημα κατά την διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Το σάλπισμα της Επανάστασης, που ξεκίνησε από την Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου 1821, βρήκε τις καρδιές των αγνών νησιωτών έτοιμες για το μεγάλο ξεσηκωμό.
Μερικοί πρόκριτοι της Σαμοθράκης που είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία, μόλις πληροφορήθηκαν τα γεγονότα στην Πελοπόννησο, έπεισαν τους κατοίκους του νησιού να κηρύξουν τον Απρίλιο του 1821 τους εαυτούς τους ελεύθερους και να αρνηθούν να πληρώσουν τους οφειλόμενους στους Τούρκους φόρους. Συγχρόνως ένας Σαμιώτης, που βρισκόταν στο νησί, άρχισε να εκπαιδεύει μερικούς Σαμοθρακίτες και να τους μαθαίνει σκοποβολή.
Παρά την μυστικότητα όμως της προετοιμασίας, η είδηση έφθασε πολύ γρήγορα στ’ αυτιά του Σουλτάνου ο οποίος δίνει αμέσως εντολή στον υποναύαρχο καπετάν Μπέη Καρά Αλή να πάει στη Σαμοθράκη και να καταστείλει την ανταρσία.
Ο υποναύαρχος του τουρκικού στόλου φθάνει στη Σαμοθράκη με 1.000 (κατ’ άλλες πληροφορίες 2.000) στρατιώτες. Οι Τούρκοι κατέσφαξαν σχεδόν όλον τον πληθυσμό του νησιού ως τιμωρία για την συμμετοχή του στην Επανάσταση του Έθνους. Η μεγάλη σφαγή της Σαμοθράκης έγινε την 1η Σεπτεμβρίου 1821 και ονομάζεται από τους Σαμοθρακίτες «ημέρα χαλασμού».
Από την σφαγή κατάφεραν και σώθηκαν μόνο 33 οικογένειες οι οποίες διέφυγαν σε ορεινές περιοχές του νησιού απ’ τις οποίες δημιουργήθηκε ο μετέπειτα πληθυσμός της Σαμοθράκης.
Έφτασε ο 20ος αιώνας και το πανέμορφο Αιγαιοπελαγίτικο νησί της θυσίας και του ολοκαυτώματος παρέμενε ακόμα στην κυριαρχία των Τούρκων. Κακουχίες, θάνατος και ταλαιπωρία συντρόφευαν για πολλά χρόνια τους κατοίκους.
Όμως, το ποτήρι της σκλαβιάς είχε ξεχειλίσει και όλοι πίστευαν πως η ώρα του λυτρωμού έφθανε. Η ελεύθερη Ελλάδα σχεδίαζε την απελευθέρωση των υπόδουλων αδελφών και αυτό γέμιζε με χαρά και αισιοδοξία τους Σαμοθρακίτες. Έτσι ήρθε το φθινόπωρο του 1912. Ο ελληνικός στόλος όργωνε το καταγάλανο Αιγαίο, σκορπίζοντας το φόβο στις τουρκικές αρμάδες και φέρνοντας το μήνυμα της νίκης και της λευτεριάς στους σκλαβωμένους.
Χρόνια πολλά στην όμορφη Σαμοθράκη!
