Από τις πρώτες εμφανίσεις του HIV μέχρι σήμερα, η επιστήμη έχει αλλάξει το τοπίο – Πού βρίσκεται η Ελλάδα και ποιες δράσεις πραγματοποιούνται στην Αλεξανδρούπολη
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, που καθιερώθηκε το 1988 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον ΟΗΕ, υπενθυμίζει κάθε χρόνο την ανάγκη για ενημέρωση, πρόληψη και καταπολέμηση του στίγματος. Παρά την τεράστια πρόοδο της ιατρικής, ο HIV συνεχίζει να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και να απαιτεί εγρήγορση. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία των τελευταίων ετών δείχνουν μια σταδιακή μείωση των νέων διαγνώσεων, αν και η πανδημία του SARS-CoV-2 πιθανόν επηρέασε την πρόσβαση στον έλεγχο.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα…
Σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2020, έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 18.574 περιστατικά HIV λοίμωξης (82,61% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.414 έχουν εμφανίσει AIDS και 11.044 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 3.078.
Τους πρώτους δέκα μήνες του 2020 διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 471 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης (4,4 ανά 100.000 πληθυσμού), εκ των οποίων τα 367 (77,92%) αφορούσαν σε άνδρες (περιλαμβάνονται και 2 διεμφυλικά άτομα) και τα 104 (22,08%) σε γυναίκες. Οι νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 πληθυσμού για το δεκάμηνο του 2020, βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των 10 προηγούμενων ετών.
Το 2020, όπως αναφέρει το sansimera.gr, τα περισσότερα περιστατικά που διαγνώσθηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ αφορούσαν σε άτομα που μολύνθηκαν μέσω της απροφύλακτης σεξουαλικής επαφής, κυρίως μεταξύ ανδρών. Ειδικότερα, το πρώτο δεκάμηνο του συγκεκριμένου έτους το 42,04% (ν=198) των νέων HIV διαγνώσεων αφορούσε σε άνδρες που είχαν απροφύλακτες σεξουαλικές επαφές με άνδρες (MSM), ενώ το 19,75% (ν=93) μολύνθηκε μέσω απροφύλακτης ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής επαφής (HETERO). Η χρήση ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (PWID) δηλώθηκε ως πιθανός τρόπος μόλυνσης για το 11,46% (ν=54) των νέων περιστατικών. Επίσης, κατά τους πρώτους 10 μήνες του 2020 δηλώθηκαν 2 περιστατικά κάθετης μετάδοσης του ιού, οι μητέρες των οποίων προέρχονται από την Υποσαχάριο Αφρική (το ένα παιδί γεννήθηκε στην Υποσαχάριο Αφρική το 2018 και διαγνώστηκε με HIV στη χώρα μας το 2020).
Διαχρονικά, οι νέες διαγνώσεις HIV αφορούν στην πλειοψηφία τους σε άτομα ελληνικής εθνικότητας. Από το 2012 σημειώνεται μια σταδιακή μείωση των νέων περιστατικών HIV ελληνικής εθνικότητας (από 751 το δεκάμηνο του 2012 σε 276 το δεκάμηνο του 2020), κάτι που συμβαδίζει με την τάση που έχει παρατηρηθεί στο σύνολο των ετήσιων νέων διαγνώσεων. Οι νέες διαγνώσεις ατόμων αλλοδαπής εθνικότητας ελαττώνονται από το 2012 έως το 2015 (από 234 το δεκάμηνο του 2012 σε 128 το δεκάμηνο του 2015), ενώ από το 2016 μέχρι το 2019 (από 133 το δεκάμηνο του 2016 σε 233 το δεκάμηνο του 2019) καταγράφεται μια αύξηση. Το 2020 ο αριθμός των νέων διαγνώσεων φαίνεται να μειώνεται τόσο στα άτομα ελληνικής όσο και στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας. Από το 2017, η πλειοψηφία των νέων διαγνώσεων αλλοδαπής εθνικότητας, επί του συνόλου των νέων διαγνώσεων, αφορά σε άτομα προερχόμενα από την Υποσαχάριο Αφρική (από 10,16% το δεκάμηνο του 2017 σε 20,51% το 2019 και 15,71% το 2020).
Συμπερασματικά, στην Ελλάδα, οι περισσότερες μεταδόσεις του ιού αποδίδονται στην απροφύλακτη σεξουαλική επαφή, κυρίως μεταξύ ανδρών. Η μείωση που παρατηρείται στις νέες διαγνώσεις HIV κατά το δεκάμηνο του 2020 θα πρέπει να ερμηνευτεί με προσοχή δεδομένων των συνθηκών της πανδημίας λόγω SARSCoV-2, η οποία ενδεχομένως να περιόρισε την πρόσβαση στον διαγνωστικό έλεγχο για HIV. Η εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων θα είναι εφικτή, αφού ολοκληρωθεί η αποστολή των δηλώσεων από τους υγειονομικούς φορείς της χώρας μέχρι το τέλος του έτους.
Πως μεταδίδεται και πως δεν μπορεί να μεταδοθεί:
Ο HIV μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο μέσω σωματικών υγρών, συμπεριλαμβανομένου του αίματος, του μητρικού γάλακτος και του σπέρματος. Υπάρχουν ωστόσο αρκετοί μύθοι γύρω από τους τρόπους μετάδοσης του ιού. Για παράδειγμα, δεν μπορείς να πάθεις AIDS μέσω ενός καθίσματος τουαλέτας.
Παρά τους αστικούς μύθους, ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από τον έναν άνθρωπο στον άλλο μέσω της αγκαλιάς, της χειραψίας ή του μοιράσματος αντικειμένων και/ ή φαγητού.
Όπως ξεκαθαρίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο ιός δεν υπάρχει στο σάλιο (ή στα δάκρυα ή στον ιδρώτα), επομένως εκτός κι αν και οι δύο άνθρωποι έχουν αιμορραγία στα ούλα, δεν είναι δυνατόν να κολλήσουν τον ιό από ένα φιλί.
Mπορεί να θεραπευτεί ο HIV;
Όχι – αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου 32 εκατ. άνθρωποι έχουν πεθάνει από AIDS. Ευτυχώς, με τη σωστή θεραπεία, η μόλυνση από τον ιό δεν έχει θανάσιμες συνέπειες.
Το προσδοκώμενο ζωής στις ΗΠΑ για τους ανθρώπους που δεν νοσούν από HIV είναι 76 χρόνια για τους άνδρες και 81 χρόνια για τις γυναίκες. Σύμφωνα με το Οργανισμό Υγείας, 20χρονος που έλαβε αντιρετροϊκή θεραπεία το 2008 και κατάφερε να διατηρήσει ένα χαμηλό επίπεδο ασθενειών αναμένεται να ζήσει μέχρι περίπου τα 78 του χρόνια.
Δυστυχώς, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της ασθένειας. Γι αυτό εναπόκεινται σε εμάς να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, θέτοντας σε εφαρμογή τους βασικούς κανόνες σεξουαλικής υγείας. Σημαντική συμβολή στην αντιμετώπιση των μολύνσεων από το AIDS, αλλά και πολλών άλλων ασθενειών που μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή αποτελεί το προφυλακτικό.
Ο HIV δεν είναι πια η θανατηφόρα μάστιγα των δεκαετιών του ’80 και του ’90. Είναι μια χρόνια κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Αυτό που δεν έχει αλλάξει, είναι ότι η πρόληψη παραμένει στο χέρι μας: η ενημέρωση, η υπεύθυνη σεξουαλική συμπεριφορά και ο τακτικός έλεγχος σώζουν ζωές.
Το AIDS δεν είναι υπόθεση «των άλλων». Είναι υπόθεση όλων μας.
